Czym jest redakcja tekstu?

Redakcja tekstu to pierwszy z etapów przygotowujących do publikacji, druku lub wydania. To właśnie od współpracy autora z redaktorem rozpoczyna się cały złożony proces opracowywania tekstu w taki sposób, aby stał się on maksymalnie komunikowalny, czyli przejrzysty i zrozumiały dla czytelnika.

Komunikowalność tekstu to właściwość podstawowa, której musi przyjrzeć się redaktor – a więc musi koniecznie aspekt ten zbadać i dopilnować jego precyzji. Powszechnie sądzi się, że praca redaktora polega na nanoszeniu poprawek gramatycznych i stylistycznych, także interpunkcyjnych. Myśli się, że redaktor to swego rodzaju „czyściciel” tekstu, który usuwa zeń błędy językowe. W rzeczywistości praca redaktora jest dużoooo bardziej skomplikowana, a jego fundamentalną rolą nie jest nadawanie tekstowi ładnego kształtu. Odpowiednia estetyka językowa to bowiem jedynie powierzchowna, jak gdyby ostateczna sprawa, o którą redaktor – owszem: troszczy się. Ale jego troska nie może ograniczać się wyłącznie do powłoki językowej – praca redaktora wykracza poza aspekty stricte językowe tekstu, jako że wnika ona uprzednio w zagadnienia strukturalne, kompozycyjne i rzecz jasna merytoryczne. A warstwa merytoryczna dotyczy wszelakich typów tekstu – nie tylko tekstów np. naukowych czy publicystycznych (prasowych). Utwory fikcjonalne (np. powieści czy nowele lub opowiadania) także niosą ze sobą wartość merytoryczną.

Każdy tekst – i ten literacki, i ten specjalistyczny, branżowy – musi być przede wszystkim komunikowalny (czy komunikatywny), o tym już powiedzieliśmy. Ale żeby tę komunikowalność dało się w tekście osiągnąć, a więc uzyskać, to najpierw trzeba zadbać o spójność:

• konstrukcji (budowy) tekstu,
• kompozycji tekstu,
• logiki tekstu.

Budowa, kompozycja i logika tekstu to kolejne podstawowe, choć jednocześnie złożone aspekty komunikatu pisanego, które wymagają od redaktora ogromnej pilności. Poprawność językowa – której oczywiście redaktor nie może pomijać! – jest dopiero pochodną tych elementów czy aspektów. Redaktor to zatem ten specjalista od języka, który najpierw koncentruje się na treści tekstu i na przekazie, który musi z niej wynikać i być przystępny dla odbiorcy. Walory językowe w pracy redaktora są tak naprawdę ostatnim etapem jego opracowywania danego materiału pisanego – najpierw redaktor wytrwale pielęgnuje warstwę merytoryczną i logiczną.

W zależności od charakteru wydawnictwa czy redakcji – czasami wyróżnia się kilka rodzajów redakcji, np.:

• redakcję merytoryczną,
• redakcję techniczną.

Czasami możesz spotkać się także z określeniami: adiustacja i adiustator – za nimi również mogą kryć się pojęcia redakcji i redaktora.

Na co powinieneś w tym artykule zwrócić uwagę – co warto z tego artykułu zapamiętać – to informacja, że obowiązki redaktora wykraczają poza obszar poprawności językowej, a redukcja błędów językowych w tekście jest zaledwie jednym ze składników pracy redaktora.

Jest to informacja szczególnie istotna dla autorów piszących literaturę, którzy powinni być przygotowani na to, że redaktor sprawdzi w ich dziele nie tylko poprawność gramatyczną czy interpunkcyjną, ale właśnie m.in. spójność logiczną całego utworu, a w tym obrębie fabuły. Może – chociaż nie musi – wiązać się to z tym, że redaktor wskaże ci fragmenty twojego tekstu, w których trzeba będzie poprawić treść, opis jakiejś sceny czy logikę łączącą dane wydarzenia fabularne.

Pamiętaj, że redaktor jest pierwszym tak merytorycznym czytelnikiem twojego pisania – tej skali wsparcia, wagi opinii, precyzji we wskazaniu mocnych i słabych stron twojego dzieła pisanego nie podaruje ci żaden beta-czytelnik, do tych czynności trzeba bowiem szczególnych kompetencji nie tylko czytelniczych i językowych, ale też wzmocnionych odpowiednią wiedzą z dziedziny literaturoznawstwa czy teorii literatury.